အေပက်ထိပ်သီးတွင် ဈေးကွက်လွတ်လပ်မှု သဘောတူညီချက်ရရှိရန် ပစိဖိတ်နိုင်ငံများ ကြိုးပမ်းမည်

နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်က ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ ဒါနန်းမြို့၌ အေပက်ထိပ်သီးအဖွင့်၌ စကားပြောကြားနေသော ဗီယက်နမ်ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီး ထရန်တူအန်အန်း (ဝဲ) (Photo: AFP)

ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာရပ်ဝန်းမှ နိုင်ငံ ၂၁ နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးနှင့် ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးများသည် နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်တွင် ဗီယက်နမ် ကမ်းရိုးတန်းအပန်းဖြေစခန်းမြို့ ဒါနန်း၌ တွေ့ဆုံပြီး လွတ်လပ်သော ဈေးကွက်သဘော တူညီချက်တစ်ခုရရှိရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။

အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်က သူ၏ “အမေရိကန် ပထမ” ဂါထာမန္တန်ဖြင့်  ကမ္ဘာကို ရင်ဆိုင်နေချိန်တွင် ဗီယက်နမ်၌ အာရှပစိဖိတ်ခေါင်းဆောင်များကို ထရန့်၏ တွေ့ဆုံမှုသည် အနာဂတ်ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအတွက် အာရုံစိုက်ခံရမှုဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာနှင့် ဒေသတွင်း အခြေအနေများသည် စိန်ခေါ်မှုနှင့် အခွင့်အလမ်းများအကြား   ရောထွေးမှုနှင့်အတူ ဆက်လက်ပြောင်းလဲနေကြောင်း၊ စီးပွားရေးပြန်လည်ဦးမော့မှုက ခိုင်မာလာနေသော်လည်း တိုးတက်မှုနှုန်းအလားအလာသည် အကျပ်အတည်းမတိုင်ခင်ကာလက အခြေအနေအောက်တွင် ဆက်လက်ရှိနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ဗီယက်နမ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဖန်ဗင်မင်းက အေပက်အဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများကို ပြောကြားခဲ့သည်။

အေပက်နိုင်ငံခြားရေးနှင့် ကုန်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးများသည် ဒါနန်းနှစ်ပတ်လည်ထိပ်သီးတွင် လွတ်လပ်သော ဈေးကွက်ဆိုင်ရာသဘောတူညီချက် ကြေညာနိုင်ရေးအတွက် အသေးစိတ်ဆွေးနွေးနေကြသည်။ နိုင်ငံခြားရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုနှင့် ကုန်သွယ်မှုတို့ကို ဖွင့်လှစ်ပေးခြင်းဖြင့် ဗီယက်နမ်စီးပွားရေး တိုးတက်လာသည့်အကြောင်းကို ထင်ရှားစေရန် အေပက်ထိပ်သီးအား စင်မြင့်အဖြစ် ဗီယက်နမ်က အသုံး ပြုမည်ဖြစ်သည်။

ဒါနန်းမြို့သည် ဗီယက်နမ်၏ တတိယအကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်ပြီး လှပသော ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်တွင် ဟိုတယ်များနှင့် အပန်းဖြေစခန်းများ အလျှိုလျှိုပေါ်ပေါက်ပြီး ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးနေချိန်တွင်  အေပက်ထိပ်သီးကို လက်ခံကျင်းပခြင်းဖြစ်သည်။ ဗီယက်နမ်သည် အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း ပို့ကုန်တွင်လည်း ထိပ်တန်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဆမ်ဆောင်းအီလက်ထရွန်နစ်၏ မိုဘိုင်းဖုန်းများကို အများဆုံးထုတ်လုပ်ပေးနေသည့် နေရာဖြစ်သည်။

အဖွဲ့ဝင် ၂၁ နိုင်ငံရှိသော အေပက်၏ GDP သည် ဒေါ်လာ ၄၅ ထရီလျံရှိပြီး အမေရိကန်၊ တရုတ်၊ ဂျပန်ကဲ့သို့သော အင်အားကြီး များမှသည် ဆင်းရဲသော်လည်း ဖွံ့ဖြိုးသည့် ဗီယက်နမ်နှင့် အင်ဒိုနီးရှားကဲ့သို့ နိုင်ငံများလည်း ပါဝင်သည်။

ဒေါ်နယ်ထရန့်က အမေရိကန်သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်မခံရမီ တစ်နှစ်အလိုတွင် ပစိဖိတ်နိုင်ငံများအကြား လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက် TPP ကို ပယ်ချခဲ့ပြီး  တစ်နိုင်ငံချင်း အပြန်အလှန်သဘောတူညီချက်ကို ပို၍လိုလားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်ထက် မျှတသည့် ကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက်ကို ထရန့်က တောင်းဆိုခဲ့သည်။

အမေရိကန်နုတ်ထွက်သွားခဲ့ပြီးနောက် TPP ၏ လက်ကျန်အဖွဲ့ဝင် ၁၁ နိုင်ငံသည်  အမေရိကန်၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမပါဘဲ ရှေ့ဆက်နိုင်သည့် သဘောတူညီချက်သစ်တစ်ရပ်ကို ရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေကြသည်။ TPP တွင် အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သော ဗီယက်နမ်သည် သမ္မတ အိုဘားမားလက်ထက်က ရရှိခဲ့သည့်  သဘောတူညီချက် TPP မှ အကျိုးအမြတ် ခံစားရမည့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် သတ်မှတ်ခံထားရသည်။

ဗီယက်နမ်က ၂၁ ရာစုတွင် ကုန်သွယ်ရေး စည်းမျဉ်းများအတွက် စံတစ်ရပ်ကို ချမှတ်နိုင်ရန် ဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားကာကွယ်မှုကို ရှုတ်ချသည့် ကြေညာချက်အား သဘောတူညီချက် ရရှိရန် အေပက်အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား အောင်မြင်စွာ ဆွေးနွေးနိုင်ရေးမှာ မကြေညာသေးပေ။ အေပက်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များအတွက် အများသဘောတူညီမှု လိုအပ်သော်လည်း ဥပဒေကြောင်းအရ လိုက်နာဆောင်ရွက်ရန် မလိုအပ်ပေ။

မေလက ထိပ်သီးတွင် အေပက်ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးများသည် ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ကာကွယ်မှုကို ရှုတ်ချသည့် သဘောတူညီချက်အား ထုတ်ပြန်နိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိပေ။